در معاوضه دارايي ها توجه به يک نکته الزامي است چنانچه دو دارايي که با هم معاوضه مي شوند مشابه باشند براي تعويض آنها با يکديگر شناسايي سود غير منطقي است اما بر اساس اصل احتياط کل زيان شناسايي مي گردد اما در معاوضه دارايي هاي غير مشابه کل سود و زيان معامله شناسايي مي گردد

معاوضه دارايي هاي غير مشابه:

ثبت زير انجام مي پذيرد:

نکته:در ثبت بالا فرض بر دريافت سرک نقدي گذاشته شده بديهي است چنانچه سرک نقدي پرداخت شده باشد ثبت بانک بستانکار خواهد شد همينطور فرض بر سود است چنانچه زيان در ميان باشد به جاي سود بستانکار , زيان بدهکار خواهيم داشت

معاوضه دارايي هاي مشابه:

ابتدا با استفاده از فرمول زير سود يا زيان معاوضه را مشخص ميکنيم سپس بر اساس سود يا زيان ثبتهاي متفاوتي خواهيم داشت

۱-زيان:

نکته:در ثبت بالا فرض بر پرداخت سرک نقدي گذاشته شده بديهي است چنانچه سرک نقدي دريافت شده باشد ثبت بانک بدهکار خواهد شد

۲-سود:

الف-بودن سرک نقدي: سودي شناسايي نمي شود

ب-پرداخت سرک نقدي:سودي شناسايي نمي شود

ج-دريافت  سرک کمتر از۲۵% از ارزش مبادله:سود به تناسب بخش نقدي مبادله شناسايي مي شود

نکته:کل سود حاصل از معاوضه از تفاوت ارزش دفتري و ارزش متعارف دارائي واگذار شده بدست مي آيد

د-دريافت سرک نقدي بيشتر از ۲۵% ارزش مبادله: در اين حالت ديگر دو دارايي از حالت مشابه خارج مي شوند و ثبتهاي حسابداري ماند تعويض دارائي هاي غيرمشابه انجام مي شود

مثال۱:يک دارايي به لرزش دفتري ۶۰۰ ريال با دارايي مشابه ديگري به ارزش متعارف ۸۰۰ ريال معاوضه و مبلغ ۲۰۰ ريال وجه نقد دريافت مي شود دارايي تحصيل شده معادل چند ريال در دفاتر ثبت مي شود

پاسخ:

ارزش دارايي واگذاري                                                                        ۱۰۰۰=۲۰۰+۸۰۰

سود مبادله                                                                                     ۴۰۰=۶۰۰-۱۰۰۰

با توجه به اينکه سود مبادله کمتر از۲۵% است و سرک نقدي دريافت شده است

سود قابل شناسايي                                                            ۸۰=(۲۰۰+۸۰۰)/۲۰۰*۴۰۰

ارزش دارايي تحصيل شده                                                           ۴۸۰=۸۰۰+۲۰۰-۶۰۰

مثال۲:يک شرکت فروشنده اتومبيل ,اتومبيل خود را با يک دستگاه رايانه معاوضه کرد ساير اطلاعات در تاريخ۳۱ خرداد ۱۳۷۷ در ارتباط با اين رويداد به شرح زير است:

ارزش دفتري اتومبيل                                                  ۳۰۰۰۰

قيمت فروش اتومبيل بر اساس سياهه                        ۴۵۰۰۰

ارزش متعارف رايانه                                                     ۴۳۰۰۰

سرک نقدي پرداخت شده                                            ۵۰۰۰

سود ناشي از معاوضه را محاسبه کنيد

پاسخ:

ارزش متعارف اتومبيل                                                                           ۳۸۰۰۰=۵۰۰۰-۴۳۰۰۰

سود ناشي از معاوضه                                                                           ۸۰۰۰=۳۰۰۰۰-۳۸۰۰۰

چون معاوضه غير مشابه است ملاک ارزش متعارف دارايي واگذار شده است

مثال۳:تجهيزاتي به ارزش دفتري۱۵۰ ريال و ارزش متعارف ۱۷۰ ريال همراه با پرداخت۳۰ ريال سرک نقدي واگذار و در عوض ماشين الاتي به ارزش روز ۲۱۰ ريال دريافت گرديد بهاي تمام شده دارايي تحصيل شده چند ريال است:

پاسخ:معاوضه دارايي غير مشابه

سود معاوضه                                                                                   ۲۰=۱۵۰-۱۷۰

بهاي تمام شده ماشين آلات                                                           ۲۰۰=۲۰+۳۰+۱۵۰

ثبت روزنامه:

ماشن الات                                                    ۲۰۰

               تجهيزات                                                     ۱۵۰

               نقد                                                              ۳۰

                سود معاوضه                                              ۲۰

مثال۴:شرکتي ماشين الاتي به ارزش دفتري۱۲۵ ريال و ارزش متعارف۱۰۰ ريال با يک قطعه زمين به ارزش متعارف۲۳۰ريال معاوضه کرد در اين معاوضه مبلغ ۱۲۰ ريال نيز نقدا پرداخت نمود ثبت حسابداري:

 زيان معاوضه                                                                       ۲۵-=۱۲۵-۱۰۰

بهاي تمام شده زمين                                                         ۲۲۰=۲۵-۱۲۰+۱۲۵

زمين                                              ۲۲۰

زيان معاوضه                                     ۲۵

                  ماشين الات                           ۱۲۵

                   نقد                                       ۱۲۰

مثال۵: در معاوضه دارايي هاي ثابت مشابه ارزش دفتري دارايي واگذار شده ۱۱۰۰۰ سرک نقدي دريافت شده ۳۰۰۰ارزش روز دارايي تحصيل شده۷۰۰۰ ريال است ثبت حسابداري:

پاسخ:

زيان معاوضه                                           ۱۰۰۰-=۱۱۰۰۰-۳۰۰۰+۷۰۰۰

بهاي تمام شده دارايي تحصيل شده                  ۷۰۰۰=۱۰۰۰-۳۰۰۰-۱۱۰۰۰

داراي ثابت جديد                          ۷۰۰۰

نقد                                            ۳۰۰۰

زيان معاوضه                                ۱۰۰۰

                  دارايي ثابت قديم                         ۱۱۰۰۰