اصلاحيه بخشنامه بانك مركزي درخصوص شرايط و ضوبط اعطاي تسهيلات ارزي، از محل حساب ذخيره ارزي
تاريخ :85/05/22
شماره بخشنامه :1144/60

بانك ......
پيروبخشنامه شماره 1129/60 مورخ 2/5/1385 ، بدينوسيله بند (2) از صورتجلسه مورخ 24/4/1385 هيات امناء حساب ذخيره ارزي درخصوص اصلاح بند (14) از قسمت (ر) شرايط و ضوابط اعطاي تسهيلات ارزي مصوب مورخ 13/10/1384 هيات امناء حساب ذخيره ارزي موضوع بخشنامه شماره 1218/60 مورخ 3/12/1384 بشرح ذيل ارسال مي گردد.
براي جلوگيري از تضييع منابع حساب ذخيره ارزي وحصول اطمينان از مصرف بهينه آن ، منطبق با درخواست هاي واصله – بانك عامل موظف است به طرف مختلف ، از جمله استعلام از موسسات بازرسي كننده مجاز يا اخذ نظرات مشورتي گمرك يا وزارتخانه تخصصي ذيربط ، از مناسب بودن قيمت موضوع پروفرم ها واصالت صادر كننده آن ، اطيمنان حاصل كند. روش مورد استفاده براي حصول اطمينان مذكور بايد درسوابق و مدارك هريك از معاملات و خريدها منعكس و ثبت شود. درصورتي كه اطمينان از مناسب بودن قيمت هاي مودر اشاره و اصالت صادركننده پروفرم ها به روش مذكور امكانپذير نباشد ، كميته اي متشكل از نمايندگان وزارت صنايع و معادن ( به عنوان دبيركميته) ، بانك عامل ، گمرك جمهوري اسلامي ايران ودرصورت لزوم ، دستگاه تخصصي ذيربط ، نسبت به بررسي موضوع اقدام و تصميم لازم را اتخاذ خواهند كرد خواهشمند است مراتب را جهت اجرا به كليه شعب ارزي ذيربط ابلاغ و برحسن اجراي آن نظارت فرمائيد.
اداره سياست ها و مقررات ارزي
*- متن بخشنامه شماره 1218/60 مورخ 3/12/1384 بانك مركزي جمهوري اسلامي ايران به شرح زير مي باشد:
بانك ....
پيرو بخشنامه شماره 1092/60 مورخ 5/6/1384 و درراستاي ماده يك قانون برنامه چهارم توسعه اقتصادي ، اجتماعي و فرهنگي جمهوري اسلامي ايران ، بدينوسيله شرايط و ضوابط اعطاي تسهيلات ارزي از محل حساب ذخيره ارزي مصوب 13/10/84 هيات امناء محترم حساب مزبور ، بعنوان جايگزين شرايط و ضوابط مصوب 10/5/84 ابلاغي طي بخشنامه فوق ، قرارداد عامليت اعطاي تسهيلات ارزي ( قرارداد عمومي) "و" قرارداد عامليت اعطاي تسهيلات ارزي به صادرات " و نامه شماره ا‌ب/1844 مورخ 27/11/84 اداره بين المللي اين بانك ، درخصوص نحوه استفاده از نرخ CIRR جهت محاسبه سود تسهيلات اعطايي از محل حساب ذخيره ارزي به پيوست ارسال مي شود.
خواهشمند است مراتب را جهت اجرا به كليه شعب ارزي ذيربط ، ابلاغ و برحسن اجراي آن نظارت نمايند.
اداره سياستها و مقررات ارزي
دستورالعمل شرايط و ضوابط اعطاي تسهيلات ارزي – موضوع ماده (1) قانون برنامه چهارم توسعه :
مصوب هيات امناء حساب ذخيره ارزي ( 13/10/1384)
سازمان مديريت و برنامه ريزي كشور ، بانكهاي دولتي و خصوصي پس از تاييد توسط بانك مركزي جمهوري اسلامي ايران با انعقاد قرارداد عامليت با سازمان مديريت و برنامه ريزي كشور درچارچوب شرايط و ضوابط ذير، اجازه اعطاي تسهيلات از محل حساب ذخيره ارزي را دارا خواهند بود.
الف – نوع ارز و واحد محاسبات
1- واحد پول محاسبات دلار امريكا است ولي پرداخت هايي كهاز محل حساب ذخيره ارزي به طرحها ، صورت مي گيرد براساس ارز مورد نياز طرح به دلار يا هرارز جهان رواي ديگر خواهدبود.
2- بازپرداخت تسهيلات ارزي استفاده شده به همان ارزي خواهد بود كه طرح پرداخت شده است.
ب- بخش هاي مجاز
بخشهاي صنعت ، معدن ، كشاورزي ، حمل و نقل ، خدمات ( از جمله گردشگري) ، فناوري اطلاعات و صدور خدمات فني – مهندسي
تبصره : درمناطق آزاد تجاري – صنعيت و ويژه اقتصادي كشور ، صرفا طرحهاي سرمايه گذاري در زمينه هاي توليدي دربخش صنعت
پ- اشخاص مجاز
كليه اشخاص حقيقي و حقوقي غيردولتي با رعايت شرايط ذيل :
1- اشخاص حقيقي و همچنين شركتهايي كه اكثريت سرمايه آنها متعلق به بخش خصوصي يا تعاوني است.
2- شركتهاي ايراني كه محل فعاليت توليد و خدماتي آنها درايران است ولي بخشي از سهام با حق راي آنها متعلق به سرمايه گذاران مقيم خارج از كشور است.
3- شركتهايي كه دولت يا شركتها و موسسات دولتي درآنها سهامدار جزيي هستند ، مشروط به اينكه سهم آنها از 49 درصد سهام داراي حق راي تجاوز نكند و اكثريت هيات مديره آنها ، منتخب سهامداران خصوصي باشد و فعاليت آنها انتفاعي يوده و به تقويت بخش غيردولتي بيانجامد.
ت- فعاليتهاي قابل قبول
1- كليه فعاليتهاي سرمايه گذاري در طرحهاي توليدي و كارآفريني صنعتي ، معدني ، كشاورزي ،حمل و نقل ، خدمات ( از جمله گردشگري) ، فناوري اطلاعات وصدور خدمات فني – مهندسي بخش هاي تعاوني و خصوصي
2- سرمايه گذاري براي ايجاد ظرفيتهاي جديد از جمله خريد تجهيزات وماشين آلات ، دانش فني و پرداخت هزينه هاي نصب و راه اندازي مربوط به طرحهاي توليدي و كارآفريني مذكور در بند فوق
3- سرمايه گذاري براي توسعه و بازسازي ظرفيت هاي توليدي موجود
4- كليه طرحهايي كه درچارچوب بخش هاي فوق به تشخيص بانك عامل و وزارتخانه تخصصي ذيربط از توجيه فني و اقتصادي لازم برخوردارند (‌اعم از آنها كه طرح صادراتي يا غيرصادراتي باشد) و قادر به تامين درآمد لازم ( اعم از ريالي يا ارزي) براي بازپرداخت اقساط اصل و سود تسهيلات ، به صورت ارزي با تضمين كافي باشند.
تبصره : دركليه موارد فوق ، سرمايه گذاري در طرحهاي بهينه سازي انرژي و كاربرد فناوري اطلاعات و ارتباطات (ICT) از اولويت برخوردار خواهد بود.
5- سرمايه در گردش طرحهاي كشاورزي با هدف توسعه صادرات صرف با رعايت مفاد بند ه ماده (1) قانون برنامه چهارم توسعه و ماده (6) آيين نامه اجرايي آن
6- صدور ضمانتنامه براي شركتهاي ايراني برنده در مناقصه هاي بين المللي
7- طرح هاي سرمايه گذاري مشترك درچهارچوب قانون جلب و حمايت سرمايه هاي خارجي به تصويب برسند.
8- اعطاي تسهيلات در قالب اعتبار فروشنده (Supplier Credit) به صادر كنندگان كالا و خدمات ، به منظور تشويق و توسعه صادرات غيرنفتي
ث – سودآوري طرحها
حداقل بازده مورد انتظار طرح نبايد از نرخ سود تامين مالي تسهيلات كمتر باشد
ج- نرخ سود ، كارمزد ،‌ ديركرد ، تخفيف
1- نرخ سود مورد انتظار تسهيلات اعطايي باساس تفاهم بانك عامل و تسهيلات گيرنده ، به طور عام ، نرخ بين بانكي ارزهاي مربوط در بازار بين المللي (Libor) شش ماهه به اضافه 2 (دو) واحد درصد يا (CIRR) به اضافه 2(دو) واحد درصد در سال خواهد بود.
درخصوص تسهيلات ارزي اعطايي به صادرات ، بانك عامل با توافق تسهيلات گيرنده ، مي تواند نرخ بهره بين بانكي اتحايه اروپايي (Eunibor) را نيز به عنوان نرخ مبنا براي محاسبه سود تسهيلات ، مورد استفاده قرار دهد.
3- نرخ سود مورد انتظار تسهيلات اعطايي به طرحهاي استانها و مناطق كمتر توسعه يافته موضوع آيين نامه قانون الزامات دولت به جبران عقب ماندگي هاي مناطق مختلف كشور كه اسامي آنها توسط هيات امناء حساب ذخيره ارزي مشخص و اعلام مي گردد و نيز نرخ سود معادن سه واحد درصد تعيين مي شود.
4- نرخ سود مورد انتظار در موارد خاص براساس تصميمات هيات امناء حساب ذخيره ارزي تعيين مي شود.
5- 60% (شصت درصد) سود تسهيلات اعطاي به بانك عامل و 40% (چهل درصد) بقيه نيز به حساب ذخيره ارزي واريز مي گردد.
6- نرخ سود سهم بانك عامل حداقل 2%(دودرصد) يا 60%(شصت درصد) سود تسهيلات اعطايي ،‌ هركدام كه بيشتر باشد خواهد بود.
7- استرداد سود به متقاضياني كه زودتر از پايان مدت قرارداد ، تسهيلات مورد استفاده را به بانك پرداخت مي كنند،‌طبق ضوابط بانكي خواهد بود.
8- نرخ ديركرد درصورت تاخير در تاديه بدهي ، اعم از اصل سود در سررسيد باز پرداخت ، دوازده (12) درصد درسال به اضافه نرخ سود متعلقه خواهد بود.
9- دو درصد از اين نرخ به بانك عامل و ده درصد مابقي به حساب ذخيره ارزي نزد بانك مركزي واريز خواهد شد.
10- درصورتي كه مجموع نرخ بين بانكي ارزهاي مربوط در بازار بين المللي (Libor) و يا (CIRR) علاوه بر حاشيه سود متعلقه (Margin) درمورد پاره اي از اسعار و براي مصارف خاص ، كمتر از دو درصد در سال باشد ، در اينگونه موارد، حداقل نرخ سود تسهيلات اعطايي برابر دو واحد درصد درسال محاسبه خواهد شد.
ج – محدوديتها
1- تهسيلات اعطايي به هرطرح از محل حساب ذخيره ارزي ، حداكثر معادل جزء ارزي هزينه هاي سرمايه گذاي طرح خواهد بود. متقاضي سرمايه گذاري براي استفاده از اين تسهيلات ، نحوه تامين منابع ريالي مورد نياز طرح، شامل اعتبارات بانكي و آورده هاي سهامداران را به بانك اعلام مي نمايد.
تبصره – تبديل بخشي از تسهيلات حساب ذخيره ارزي به ريال صرفا درچارچوب بند ((ه)) ماده (1) قانو برنامه چهارم توسعه امكان پذير است.
2- آورده متقاضي سرمايه گذاري ( اعم از شخص حقيقي يا حقوقي ) به تشخيص بانك عامل ، درهرطرح حداقل معادل بيست و پنج (25) درصد كل هزينه ريالي و ارزي طرح كه مبناي ارزيابي فني – اقتصادي آن توسط بانك عامل است ، خواهد بود.
تبصره 1- آورده متقاضي در طرحهايي كه تامين مالي آنها تركيبي از تسهيلات اعطايي بانك از ساير منابع ، تسهيلات فايناس (خودگردان – غيرخودگردان) و حساب ذخيره ارزي است ، از 25% ( بيست و پنج درصد ) معادل ريالي تسهيلات كه از محل حساب ذخيره ارزي تامين خواهد شد كمتر نخواهد بود.
تبصره 2- آورده متقاضي در نقاط توسعه نيافته موضوع جز (2) بند (ج) حداقل (10%) ده درصد مي باشد.
3- ورود ماشين آلات و كالاهاي مستعمل از محل تسهيلات حساب ذخيره ارزي ممنوع و موارد ضروري درصورت تاييد بانك عامل ، موكول به تاييد هيات امناء حساب ذخيره ارزي است.
4- ورود ماشين آلات و تجهيزات انباري (STOCK) نو از محل تسهيلات حساب ذخيره ارزي به شرط انطباق مشخصات آن با هدف طرح و استانداردهاي فني و تكنولوژيكي و تاييد دستگاه ذيربط بلامانع است.
5- درموارد خاص حسب مصوبات هيات امناء حساب ذخيره ارزي رويه ديگري تعيين مي گردد.
ح – مدت تامين مالي
دوره استفاده از تسهيلات براي سرمايه گذاري و بهره برداري آزمايشي از طرحها حداكثر سه سال ، دوره تنفس حداكثر شش ماه و دوره بازپرداخت تسهيلات اعطايي حداكثر پنج سال از دوره هاي ياد شده بنا به تشخيص بانك عامل مي باشد. مجموع دوره هاي استفاده ، تنفس و بازپرداخت از حداكثر هشت سال تجاوز نخواهد كرد. درموارد استثنايي ، تغييرزمان دوره هاي استفاده، تنفس و بازپرداخت توسط هيات امناء حساب ذخيره ارزي تعيين مي گردد.
تبصره 1- مجموع دوره براي مناطق توسعه يافته و طرح هاي داراي شرايط تدريجي موضوع (2) و جزء (3) بند (ج) تا 10 سال مجاز است.
تبصره 2- مدت تامين مالي درمورد تسهيلات پرداختي بابت صدور كالاها و خدمات و صدور خدمات فني ، برابر آيين نامه تامين مالي صادرات ، مصوب شوراي پول و اعتبار خواهد بود.
خ – انواع وثيقه
هريك از دارايي ها و ابزارهاي زير به تشخيص بانك به عنوان وثيقه پذيرفته خواهد شد.
1- زمين
2- ماشين آلات و تجهيزات
3- سهام شركت هاي پذيرفته دربورس
4- سهام شركتهاي خارج از بورس
5- تضمين بانكي و اعتبارات اسنادي معتبر بانك هاي خارجي به نفع متقاضي ايراني
6- اسناد قابل وصول
7- سفته مديران شركت
8- پروانه بهره برداري از معدن
9- صورت وضعيت هاي تاييد شده و بدهي هاي قطعي دستگاه هاي اجرايي دولتي به متقاضي ، همراه تاييديه ذينفع مبني بر انتقال منافع متضمنه به بانك
10- اوراق مشاركت خصوصي
11- هرنوع تامين ديگري كه براي بانك قابل قبول باشد.
د- شرايط بازپرداخت
1- برنامه بازپرداخت تسهيلات ، طبق روش بانك و درمورد هرطرح باتوجه به شرايط طرح ، طبق تشخيص بانك و درمورد طرحهاي داراي شرايط ترجيحي ، درچارچوب اعلام شده توسط هيات امناء حساب ذخيره ارزي تنظيم خواهد شد.
2- بانك عمل مكلف است درسررسيد بازپرداخت ، اصل و سود سهم دولت را به همان ارز پرداخت شده به اعتبار/ اعتبارات اسنادي گشايش يافته با مشتري، بلافاصله و حداكثر تا چهارروز كاري به حساب ذخيره ارزي واريز نمايد ، درغيراين صورت مشمول نرخ ديركرد مندرج در بند ج خواهد بود. بديهي درصورت درخواست متقاضي مبني برپرداخت تعهد خود به ارز ديگري به جز ارز اعتبار، نرخ روز بازپرداخت ملاك عمل خواهدبود. ليكن بانك عامل موظف است ارز موضوع اعتبار( ارز پرداخت شده ) را به حساب ذخيرارزي واريز نمايد.
3- متقاضيان استفاده از تسهيلات حساب ذخيره ارزي مي توانند مخاطرات نوسانات نرخ برابري ارزها درمقابل يكديگر را با استفاده از خدمات بانكهاي داخلي و خارجي براي مبلغ تسهيلات ارزي دريافتي ، پوشش دهند. درصورت عدم پوشش ، آثار ريسك و نوسانات بر عهده استفاده كننده از تسهيلات خواهد بود.
ذ- نرخ تسعير
نرخ تسعير درهرمورد كه ضرورت پيدا كند ، نرخ روز خواهد بود.
ر- مسئوليت بانك عامل
1- اطلاع رساني و آگاه ساختن مردم از امكانات ، شرايط و تسهيلات موضوع حساب ذخيره ارزي از طريق رسانه هاي جمعي
2- ايجاد واحد پذيرش طرح هاي متقاضيان سرمايه گذاري درحد نياز، در شعب بانكهاي عامل درتهران،‌مراكز استانها و ساير شهرستانها
3- تجهيز واحدهاي پذيرش بانك ، از نظر تخصص هاي فني ، مالي واقتصادي
4- احراز خصوصي يا تعاوني بودن طرحهاي پيشنهادي متقاضيان سرمايه گذاري
5- احراز كفايت بازدهي طرحها به ميزاني كه از نرخ مورد انتظار سود تامين مالي تسهيلات كمتر نباشد
6- ارزيابي گزارش هاي توجيه فني – اقتصادي طرحها
7- ارسال گزارش هاي توجيه فني – اقتصادي طرحهاي موجه به وزارتخانه هاي تخصصي ذيربط
8- انعقاد قرارداد تامين مالي طرحهاي موجه و تاييد شده با متقاضي
9- احراز اطمينان از تامين منابع ريالي مورد نياز طرحها ، توسط متقاضي
10- تعيين مدت دقيق و برنامه ريزي شده تامين مالي طرحها و برنامه باز پرداخت تسهيلات
11- نظارت برپيشرفت طرحها و ارسال گزارش هاي ماهانه پيشرفت اقدامات و عملكرد طرحها به سازمان مديريت و برنامه ريزي كشوروبانك مركزي
12- الزام به قبول ريسك بازپرداخت و وصول اقساط متقاضي و بازپرداخت بهنگام تسهيلات (‌اعم از اصل و سود سهم دولت) به حساب ذخيره ارزي
13- رعايت دقيق مصوبات هيات امنا حساب ذخير ارزي كه توسط دبير هيات امناء حساب ذخيره ارزي و يا بانك مركزي جمهوري اسلامي ايران ، ابلاغ گرديده است. 14- براي جلوگيري از تضييع منابع حساب ذخيره ارزي و حصول اطمينان از مصرف بهينه آن منطبق با درخواست هاي واصله ، بان عامل موظف است تمهيدات لازم را ازطريق وزارت بازرگاني ، موسسات بازرسي كننده مجاز و يا گمرك ، جهت اطمينان از مناسب بودن قيمت موضوع پروفرما بكارگيرد. 15- درصورت حصول اطمينان از عدم انطباق كالا و قيمت آن با مدارك موجود ، بانك عامل بايستي پيش بيني اخذ مبلغ موضوع گران نمايي به منظور دريافت اصل ، سود و كليه خسارت هاي وارده را نموده باشد. 16- آگاهسازي مشتريان بهنگام انعقاد قرارداد از شيوه هاي پوشش ريسك تغييرات برابري نرخ ارزها در دوران تامين مالي

بخشنامه بانك مركزي در خصوص شرايط و ضوابط اعطاي تسهيلات ارزي از محل حساب ذخيره ارزي
تاريخ :84/06/05
شماره بخشنامه :1092/60

بانك .....
در اجراي ماده يك قانون برنامه چهارم توسعه اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي جمهوري اسلامي ايران بدينوسيله شرايط و ضوابط اعطاي تسهيلات ارزي از محل حساب ذخيره ارزي حاصل از عوايد نفت خام مصوب مورخ 10/5/1384 هيات امنا محترم حساب ذخيره ارزي بشرح پيوست ارسال و اضافه مي نمايد از تاريخ صدور اين بخشنامه مفاد بخشنامه هاي شماره 1043/60 مورخ 18/3/1384 و 1061/60 مورخ 23/4/1384 ابطال گرديده و ادامه روند اعطاي تسهيلات به متقاضيان استفاده از تسهيلات حساب ذخيره ارزي در چارچوب شرايط و ضوابط ارسالي و نيز مجموعه مقررات ارزي، حداكثر تا سقف مبالغ مسدودي از سوي عمليات ارزي اين بانك بلامانع مي باشد.
خواهشمند است ضمن ابلاغ مراتب فوق به كليه شعب ارزي ذيربط و نظارت بر حسن اجراي آن، به واحدهاي تابعه تاكيد نمايند هنگام انعقاد قرارداد با متقاضيان استفاده از تسهيلات حساب ذخيره ارزي به مفاد شرايط و ضوابط جديد بويژه عدم امكان اعطاي تسهيلات بابت ((صدور كالا)) و ((سرمايه در گردش)) و نيز نرخ دير كرد به ميزان 12 درصد در سال به اضافه نرخ سود متعلقه، نرخ سود تسهيلات بصورت عام لايبور شش ماهه باضافه دو درصد در سال و جهت موارد خاص از قبيل تسهيلات اعطايي به طرحهاي مناطق كم توسعه يافته، صنعت كشتي سازي و ساير موارد، لايبور شش ماهه باضافه نيم درصد در سال (بجاي نرخ ثابت سه درصد) و آگاه نمودن مشتريان نسبت به پوشش ريسك تغييرات برابري نرخ ارزها دقت و توجه لازم را به عمل آورند.
اضافه مي نمايد شرايط و ضوابط جديد در اسرع وقت بنحو مقتضي در مجموعه مقررات ارزي ملحوظ و مجموعه روز آمده شده در اختيار بانكها قرار خواهد گرفت.
اداره سياستهاي و مقررات ارزي